آسیا بالابر البرز | آبالیفت

۱. قاعده کلی و بسیار مهم: عدم استفاده از آسانسور در برخی شرایط اضطراری

اولین و حیاتی‌ترین نکته‌ای که تمامی ساکنین و کاربران ساختمان باید بدانند این است که در برخی شرایط اضطراری، به ویژه هنگام وقوع آتش‌سوزی، استفاده از آسانسورهای معمولی مطلقاً ممنوع است، مگر آنکه آسانسور دارای قابلیت‌های ویژه برای استفاده در این شرایط باشد و توسط افراد آموزش‌دیده هدایت شود. همواره پله‌های خروج اضطراری، مسیر امن‌تری برای تخلیه ساختمان در این مواقع هستند.

۲. آسانسور در هنگام وقوع آتش‌سوزی:

• چرا نباید از آسانسور معمولی در زمان آتش‌سوزی استفاده کرد؟

  • خطر قطع برق: آتش‌سوزی می‌تواند منجر به قطع سامانه برق ساختمان و در نتیجه از کار افتادن و محبوس شدن افراد در آسانسور شود.
  • نفوذ دود به چاه و کابین: چاه آسانسور می‌تواند مانند دودکش عمل کرده و دود سمی و داغ را به سرعت به طبقات مختلف و داخل کابین منتقل کند.
  • توقف در طبقه آتش گرفته: آسانسور ممکن است به صورت خودکار یا با احضار، در طبقه‌ای که دچار حریق شده متوقف شود و جان سرنشینان را به خطر اندازد.
  • عملکرد نادرست در اثر حرارت: حرارت بالا می‌تواند بر روی قطعات الکتریکی و مکانیکی آسانسور تأثیر گذاشته و عملکرد آن را مختل کند.

• عملکرد "سرویس آتش‌نشانی" (یا فراخوان آتش‌نشانی): بسیاری از آسانسورهای مدرن، به ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه و عمومی، مجهز به سامانه "سرویس آتش‌نشانی" هستند. این سامانه دارای دو مرحله اصلی است:

  • مرحله اول (فراخوان اولیه): با فعال شدن حسگرهای آتش‌سوزی در ساختمان یا با استفاده از کلید مخصوص آتش‌نشانی، تمامی آسانسورهای گروه به یک طبقه امن از پیش تعیین شده (معمولاً لابی اصلی یا همکف) فراخوانده شده، درب‌هایشان باز شده و از سرویس‌دهی عادی خارج می‌شوند تا از ورود افراد به آن‌ها جلوگیری شود.
  • مرحله دوم (استفاده توسط آتش‌نشانان): پس از آن، آتش‌نشانان آموزش‌دیده می‌توانند با استفاده از کلید مخصوص دیگری، کنترل یک یا چند آسانسور مشخص را در اختیار گرفته و از آن‌ها برای عملیات نجات یا حمل تجهیزات به طبقات استفاده کنند. این آسانسورها دارای حفاظت‌های خاصی در برابر دود و حرارت هستند. لزوم وجود این سامانه در ساختمان‌های مشمول مقررات و همچنین تست دوره‌ای عملکرد صحیح آن توسط شرکت‌های متخصص، برای حفظ آمادگی در شرایط اضطراری ضروری است.

۳. آسانسور در هنگام وقوع زلزله:

• خطرات احتمالی برای آسانسور در زمان زلزله: زلزله می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به سامانه آسانسور شود، از جمله: جابجایی یا سقوط وزنه تعادل، خم شدن یا شکستن ریل‌های راهنما، آسیب به سیم بکسل‌ها و اتصالات، و محبوس شدن سرنشینان.

• تجهیزات تشخیص زلزله و عملکرد خودکار آسانسور: برخی آسانسورها مجهز به حسگرهای تشخیص زلزله هستند. با دریافت امواج اولیه زلزله (موج P)، این حسگرها به تابلو فرمان دستور می‌دهند تا آسانسور در نزدیک‌ترین طبقه متوقف شده، درب‌های خود را باز کند و از سرویس خارج شود تا مسافران بتوانند قبل از رسیدن امواج ثانویه و مخرب‌تر (موج S) از آن خارج شوند.

• اقدامات پس از وقوع زلزله: پس از هرگونه زلزله محسوس، حتی اگر آسانسور به ظاهر سالم به نظر می‌رسد، باید تا زمان بازرسی کامل و تأیید ایمنی توسط شرکت متخصص سرویس و نگهداری آسانسور، از استفاده از آن خودداری شود.

۴. آسانسور در هنگام قطع برق ساختمان:

• سامانه نجات اضطراری خودکار (فرود اضطراری خودکار): اغلب آسانسورهای جدید مجهز به این سامانه هستند که در صورت قطع برق اصلی ساختمان، به صورت خودکار فعال می‌شود. این سامانه با استفاده از باتری‌های پشتیبان، کابین را به آرامی به نزدیک‌ترین طبقه رسانده و درب‌ها را باز می‌کند تا مسافران محبوس نشوند.

• روشنایی اضطراری و زنگ خطر: تمامی آسانسورها باید دارای روشنایی اضطراری در داخل کابین باشند که در زمان قطع برق، مسیر را روشن نگه دارد. همچنین زنگ خطر یا وسیله ارتباطی برای اطلاع‌رسانی در مواقع اضطراری باید فعال باشد.

• عملکرد دستی (در صورت لزوم و فقط توسط افراد مجاز و آموزش‌دیده): در برخی موارد خاص و در صورت عدم عملکرد صحیح سامانه نجات خودکار، ممکن است نیاز به حرکت دادن دستی کابین توسط تکنسین‌های آموزش‌دیده و با رعایت کامل اصول ایمنی باشد. این کار هرگز نباید توسط افراد غیرمتخصص انجام شود.

۵. نکات مهم برای مدیران ساختمان جهت آمادگی در شرایط اضطراری:

• اطمینان از نصب و عملکرد صحیح تمامی سامانه‌های اضطراری آسانسور: شامل سرویس آتش‌نشانی، سامانه نجات اضطراری خودکار، حسگرهای زلزله (در صورت تجهیز)، روشنایی اضطراری و آلارم.
• برنامه‌ریزی برای بازرسی و تست دوره‌ای منظم این سامانه‌ها توسط شرکت‌های سرویس و نگهداری معتبر.
• آموزش ساکنین و کاربران ساختمان: اطلاع‌رسانی در مورد نحوه استفاده صحیح از آسانسور در شرایط عادی و اقدامات لازم در شرایط اضطراری (به ویژه عدم استفاده در آتش‌سوزی) از طریق نصب تابلوهای راهنما، بروشور یا برگزاری جلسات آموزشی.
• نصب دستورالعمل‌های واضح و قابل فهم در نزدیکی آسانسورها و در داخل کابین در مورد اقدامات لازم هنگام بروز شرایط اضطراری.
• اطمینان از اینکه مسیرهای خروج اضطراری (پله‌ها) همواره باز و بدون مانع هستند.
• داشتن شماره تماس‌های اضطراری شرکت سرویس آسانسور و نیروهای امدادی در دسترس.

آگاهی، آمادگی و برنامه‌ریزی صحیح، کلید مدیریت مؤثر آسانسور در شرایط اضطراری و حفظ جان و ایمنی استفاده‌کنندگان است. مدیران ساختمان با جدی گرفتن این مسئولیت و همکاری با متخصصین، می‌توانند نقش بسزایی در کاهش خطرات احتمالی ایفا کنند.

منبع : آسیا بالابر البرز (آبالیفت)

عوامل اصلی مؤثر بر میزان مصرف انرژی در آسانسورها:

مصرف انرژی یک آسانسور تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد، از جمله:

• نوع موتور و سامانه محرکه: موتورهای قدیمی‌تر، به‌ویژه مدل‌های دوسرعته یا هیدرولیک‌های سنتی، مصرف انرژی بسیار بالاتری نسبت به موتورهای بدون گیربکس مدرن با آهنربای دائم دارند.
• سامانه کنترل (درایو): وجود درایوهای ولتاژ و فرکانس متغیر، به ویژه از نوع بازتولیدکننده انرژی، نقش کلیدی در بهینه‌سازی مصرف دارد.
• روشنایی کابین و طبقات: استفاده از لامپ‌های رشته‌ای قدیمی یا فلورسنت در مقایسه با چراغ‌های دیودی (ال‌ئی‌دی) منجر به مصرف انرژی بسیار بیشتری می‌شود.
• مصرف انرژی در حالت آماده‌به‌کار: بسیاری از آسانسورها حتی زمانی که حرکتی ندارند، برای روشن نگه داشتن نمایشگرها، دکمه‌ها و بخشی از مدار فرمان، انرژی مصرف می‌کنند.
• تعداد دفعات استفاده و الگوی ترافیک: طبیعتاً هرچه آسانسور بیشتر کار کند، انرژی بیشتری مصرف می‌کند. الگوهای ترافیکی نامنظم نیز می‌تواند بازدهی را کاهش دهد.
• بار و ظرفیت آسانسور: حرکت آسانسور با بار کامل یا نزدیک به آن، بهینه‌تر از حرکت با بارهای بسیار کم و تکراری است.
• وضعیت نگهداری و سرویس: آسانسوری که به خوبی سرویس و تنظیم نشده باشد، اصطکاک بیشتر و در نتیجه مصرف انرژی بالاتری خواهد داشت.

 فناوری‌های کلیدی و نوین برای آسانسورهای کم‌مصرف:

پیشرفت‌های فناورانه، راهکارهای مؤثری برای کاهش چشمگیر مصرف انرژی آسانسورها ارائه داده‌اند:

• موتورهای بدون گیربکس با آهنربای دائم: این موتورها که اغلب در آسانسورهای کششی بدون موتورخانه (MRL) و مدل‌های جدیدتر به کار می‌روند، بازدهی بسیار بالاتری نسبت به موتورهای القایی معمولی با گیربکس دارند، فضای کمتری اشغال می‌کنند و نیاز به روغن‌کاری گیربکس ندارند.
• سامانه‌های بازیافت انرژی (درایوهای بازتولیدکننده): این سامانه‌ها انرژی تولید شده توسط موتور آسانسور در هنگام ترمز کردن یا حرکت کابین سبک به سمت بالا (و کابین سنگین به سمت پایین) را به جای تبدیل به حرارت، به شبکه برق ساختمان بازمی‌گردانند. این فناوری می‌تواند تا ۷۰ درصد در مصرف انرژی صرفه‌جویی ایجاد کند.
• روشنایی با دیود نورافشان (اِل‌ئی‌دی): جایگزینی تمامی منابع نوری آسانسور (داخل کابین، نمایشگرها، دکمه‌های طبقات) با چراغ‌های دیودی، مصرف انرژی بخش روشنایی را تا ۸۰ درصد کاهش می‌دهد و عمر بسیار طولانی‌تری نیز دارند.
• حالت آماده‌به‌کار هوشمند: این قابلیت باعث می‌شود که در زمان عدم استفاده از آسانسور پس از یک دوره زمانی مشخص، روشنایی کابین، نمایشگرها، تهویه و بخشی از مدارهای الکترونیکی به حالت کم‌مصرف یا خاموش درآیند و با اولین احضار، به سرعت فعال شوند.
• سامانه‌های کنترل مقصد: در ساختمان‌های پرترافیک با چندین آسانسور، این سامانه‌ها با دریافت مقصد نهایی مسافر از طبقه همکف یا لابی، بهینه‌ترین آسانسور را به وی اختصاص می‌دهند. این کار باعث کاهش تعداد توقف‌ها، کوتاه‌تر شدن زمان سفر و در نتیجه کاهش مصرف انرژی گروهی آسانسورها می‌شود.

 اقدامات مدیریتی و بهره‌برداری مؤثر در کاهش مصرف انرژی:

علاوه بر فناوری، برخی اقدامات مدیریتی نیز می‌توانند به صرفه‌جویی در انرژی کمک کنند:

• ترغیب به استفاده از پله برای جابجایی بین طبقات نزدیک، به ویژه در ساختمان‌های کم‌ارتفاع.
• بهینه‌سازی تنظیمات گروهی آسانسورها (در صورت وجود چند دستگاه): تنظیم صحیح زمان انتظار، حالت‌های اوج ترافیک و کم‌ترافیک.
• اطمینان از انجام منظم و دقیق سرویس و نگهداری: قطعات فرسوده یا تنظیم‌نشده می‌توانند منجر به افزایش اصطکاک و مصرف بی‌رویه انرژی شوند.
• آموزش کاربران در مورد استفاده بهینه: مانند عدم فشردن چندباره دکمه‌ها یا نگه داشتن بی‌مورد درب آسانسور.

 نقش مدرن‌سازی آسانسورهای قدیمی در کاهش مصرف انرژی:

بسیاری از آسانسورهای قدیمی دارای فناوری‌های منسوخ و پرمصرف هستند. مدرن‌سازی این آسانسورها با جایگزینی موتور و سامانه محرکه، تابلو فرمان، سیستم روشنایی و افزودن قابلیت‌هایی مانند درایوهای بازتولیدکننده یا حالت آماده‌به‌کار، می‌تواند منجر به کاهش ۳۰ تا ۷۰ درصدی مصرف انرژی آن‌ها شود.

ارزیابی و برآورد صرفه‌جویی بالقوه:

برای ارزیابی میزان صرفه‌جویی انرژی، می‌توان از شرکت‌های متخصص آسانسور کمک گرفت. آن‌ها با بررسی مشخصات آسانسور فعلی، الگوی مصرف و پیشنهاد فناوری‌های جدید، می‌توانند برآوردی از میزان کاهش مصرف انرژی و دوره بازگشت سرمایه برای مدرن‌سازی یا نصب آسانسور جدید ارائه دهند. مقایسه قبض‌های برق قبل و بعد از اجرای راهکارهای صرفه‌جویی نیز روشی عملی برای مشاهده نتایج است.

توجه به بهره‌وری انرژی در آسانسورها، نه تنها یک انتخاب اقتصادی هوشمندانه برای کاهش هزینه‌های ساختمان است، بلکه گامی مهم در جهت مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی و ایجاد ساختمان‌هایی پایدارتر محسوب می‌شود. با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و مدیریت صحیح، می‌توان به طور قابل توجهی از اتلاف انرژی در این سامانه‌های پرکاربرد جلوگیری کرد.